نوار قلب جنین یا همان الکتروکاردیوگرافی جنین (ECG)، نوعی تست مشابه نوار قلب است که از امواج صوتی (سونوگرافی) جهت بررسی و ارزیابی تپش قلب در بارداری، مشکلات قلب جنین و ضربان قلب جنین استفاده می‌کند. این تست، در حالی که جنین همچنان در رحم مادر و اکثرا در سه ماهه دوم بارداری است، صورت می‌گیرد. ما در این مقاله از سایت پاب سنتر، قصد داریم در رابطه با نوار قلب جنین و علل انجام تست نوار قلب از جنین را مورد بررسی قرار دهیم.
نوار قلب جنین چیست؟
در دوران بارداری و زایمان، اطلاع از وضعیت ضربان قلب جنین اهمیت بسیار زیادی دارد. علاوه بر اینکه مادر می‌تواند حرکات جنین را احساس کرده و از سونوگرافی استفاده کند، امکان ثبت ضربان قلب جنین از راه شکم مادر نیز وجود دارد. از آنجا که جنین در رحم مادر به خوبی محافظت می‌شود، دسترسی کاملا مستقیم به ضربان قلب در دوران بارداری ممکن نمی‌باشد.
در حال حاضر، ثبت ضربان قلب جنین با روش “کاردیوتوکوگرافی” صورت می‌گیرد. این روش از سیستم سونوگرافی داپلر استفاده کرده که ضربان قلب را به عنوان بازتابی از بخش‌های متحرک قلب جنین شناسایی می‌کند که به صورت همزمان، انقباضات رحم نیز ثبت می‌شوند. نوار قلب جنین که الگوی ضربان قلب جنین را اندازه گیری می‌کند، به طور معمول در سه ماهه دوم نیز میان هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ بارداری جهت شناسایی مشکلات قلبی نوزاد پیش از تولد و همچنین شناسایی خطر سقط جنین و زایمان زودرس صورت می‌گیرد. این تست در مقایسه با سونوگرافی معمول بارداری، تصویر دقیق تری از ضربان قلب جنین را به شما ارائه می‌دهد.
در این معاینه از امواج صوتی اولتراسوند و با استفاده از یک پروب به منظور شناسایی ساختار قلب جنین استفاده می‌شود تا با تجزیه و تحلیل و بررسی این امواج صوتی، یک الکتروکاردیوگرام از قلب جنین به وجود آید. این تصویر، اطلاعاتی در رابطه با چگونگی شکل گیری قلب جنین و اینکه آیا به طور صحیح کار می‌کند یا خیر ارائه می‌دهد. در صورت تصویربرداری با اکوکاردیوگرافی پزشک قادر است تا بتواند جریان خون در قلب جنین را مورد بررسی قرار داده تا هرگونه وجود مشکل در جریان خون یا ضربان قلب جنین را شناسایی کند.
نوار قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟
انجام نوار قلب برای جنین چنانچه مشابه سونوگرافی بارداری از طریق سطح شکم مادر صورت گیرد، اکوکاردیوگرافی ابدومینال یا از طریق شکم نامیده می‌شود؛ ولی چنانچه از طریق واژن صورت گیرد، اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال نامیده می‌شود. در اکوکاردیوگرافی از روی شکم، پزشک متخصص، بر روی شکم مادر مقداری ژل زده و با پروب دستگاه، امواج صوتی را به بدن مادر می‌تاباند تا تصویری از قسمت‌های متعدد قلب جنین بر روی مانیتور ایجاد شود.
در اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال که به طور معمول در اوایل بارداری صورت می‌گیرد، یک پروب بسیار باریک و کوچک از طریق واژن وارد بدن مادر شده و تصویری واضح تر از قلب جنین نسبت به روش اکوکاردیوگرافی شکم ارائه خواهد شد. در حالت کلی، انجام این تست عموما میان ۳۰ دقیقه تا دو ساعت به طول می‌انجامد و بر عکس سونوگرافی، مادر به آمادگی‌های قبلی جهت انجام تست نیاز نخواهد داشت.
مهم ترین علل انجام تست نوار قلب جنین
انجام اکوکاردیوگرافی جنین، اکثرا هنگامی که مادر احساس می‌کند جنین درون رحمش تکان نمی‌خورد و یا در صورتی که ضربان قلب غیر طبیعی در جنین شناسایی شود، به وسیله پزشک متخصص زنان به مادر توصیه می‌شود. همچنین انجام این تست در موارد زیر نیز پیشنهاد می‌شود:
بارداری پرخطر
انقباضات شدید رحمی در زمان بارداری منجر به کاهش جریان خونرسانی به جفت می‌شود. همچنین ممکن است بند ناف در حین بارداری فشرده شده، به خصوص اگر کیسه آب مادر پاره شده باشد. در این صورت، چنانچه پزشک متخصص شناسایی کند که جنین در طول بارداری اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، انجام تست را پیشنهاد می‌کند.
مشکلات رشد جنین
در صورتی که مادر، محدودیت رشد درون رحمی به علت مشکلات مربوط به جفت، سوءتغذیه، کم خونی یا بیماری‌هایی از جمله فشار خون بالا، دیابت پیشرفته، بیماری‌های قلبی و کلیوی یا عفونت‌هایی از قبیل سرخجه داشته باشد، جنین به واسطه آن رشد نرمالی نخواهد داشت و نمی‌تواند وزن مناسبی بر اساس هفته‌های بارداری به دست بیاورد؛ در این صورت، زمان گرفتن نوار قلب جنین برای مادر معین می‌شود.
زایمان زودرس
یکی از علل گرفتن نوار قلب از جنین می‌تواند زایمان زودرس مادر باشد. در صورتی که پزشک متخصص، تشخیص دهد که احتمال زایمان زودرس برای مادر وجود دارد، این تست به مادر توصیه می‌شود تا درمان مناسب و به موقع در راستای پیشگیری از زایمان زود هنگام صورت گیرد.
پیش از زایمان
به طور معمول نوار قلب جنین در مراحل پایانی بارداری، به خصوص در زمان زایمان، صورت می‌گیرد. این آزمایش به پزشک متخصص کمک می‌کند تا وضعیت قلب را در حین زایمان تحت نظر داشته باشد و از هرگونه مشکل احتمالی پیشگیری کند.
درد یا ناراحتی جنین
در صورتی که رفتار جنین درون رحم به علت شناسایی محرک‌های بیرونی تهدید کننده و یا آزار دهنده، خارج از حالت‌های طبیعی از قبیل خواب آرام، بیداری آرام یا فعال باشد؛ انجام تست نوار قلب از جنین توصیه می‌شود.
کاهش ضربان قلب جنین
در حالت کلی، ضربان قلب طبیعی جنین در دوران بارداری میان ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه (bpm) است. چنانچه ضربان قلب جنین به صورت مداوم کاهش یابد، این یعنی جنین به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکرده است. تست نوار قلب و اکوی قلب جنین به شناسایی این مورد کمک می‌کند.
عدم وجود ضربان قلب جنین
بعضی اوقات، عدم وجود ضربان قلب جنین می‌تواند نشان دهنده سقط جنین باشد. در این شرایط باید وضعیت ضربان قلب جنین با انجام تست نوار قلب جنین مورد بررسی قرار بگیرد.
تغییرات در الگوی ضربان قلب جنین
ضربان قلب جنین در صورتی که در ابتدای انقباض به مدت کوتاهی کاهش یا افزایش پیدا کند و بلافاصله پس از انقباض به حالت عادی برگردد، نشانه بسیار خوبی است. این نشان می‌دهد که مغز جنین به خوبی کار می‌کند. ولی در صورتی که ضربان قلب جنین برای مدت بسیار زیادی در یک وضعیت یکنواخت قرار بگیرد، این مورد می‌تواند نشان دهنده مشکل باشد. در این شرایط با انجام اکوی قلب جنین می‌توان به الگوی ضربان قلب جنین دست یابید.
چه مواردی با انجام تست نوار قلب جنین بررسی می شود؟
از جمله مواردی که با انجام این تست مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ضربان قلب جنین
- نحوه انقباضات و طول مدت آن‌ها
- اگر امکان زایمان زودرس وجود داشته باشد، میزان احتمال آن معین می‌شود.
- وضعیت سلامت جنین با بررسی ضربان قلب او در حین استراحت و حرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت ساکن بودن جنین در زمان تست لازم است تا تست‌های بیشتری صورت گیرد.
- جفت به منظور کسب اطمینان از اینکه جنین به مقدار کافی اکسیژن دریافت می‌کند، تحت بررسی قرار گرفته و چنانچه نتیجه تست نشان دهنده عدم دریافت اکسیژن مورد نیاز جنین باشد، پزشک متخصص در رابطه با مطمئن ترین روش به منظور زایمان تصمیم خواهد گرفت. همچنین اگر پزشک تشخیص دهند که جنین در خطر جدی قرار دارد، ممکن است زایمان را از موعد مورد نظر زودتر انجام دهند.
چه گروهی از مادران باید اکو قلب جنین انجام دهند؟
اکو قلب جنین آزمایشی است که در طول آن سلامت قلب جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد. به طور معمول این آزمایش برای گروه‌های خاصی از مادران پیشنهاد می‌شود:
| مادران با سابقه بیماری قلبی | چنانچه مادر سابقه بیماری‌های قلبی یا مشکلات مشابه آن در خانواده داشته باشد، انجام اکو قلب جنین بسیار ضروری است. این آزمایش در تشخبص مشکلات قلبی جنین تاثیر بسیار زیادی دارد. |
| مادران دیابتی | زنانی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، به خصوص دیابت نوع یک، باید نوار قلب جنین را انجام دهند. دیابت می‌تواند بر روی رشد و توسعه قلب جنین تاثیر گذار باشد. |
| مادران با سن بالا | زنانی که در سنین بالای ۳۵ سال باردار می‌شوند، در معرض خطر بیشتر بیماری‌های قلبی جنین می‌باشند. نوار قلب جنین می‌تواند به تشخیص این مشکلات کمک بسیار زیادی کند. |
| مادران با سابقه زایمان‌های قبلی با مشکلات قلبی | چنانچه در زایمان‌های قبلی، جنین‌ها مشکلات قلبی داشته اند، انجام اکو قلب جنین در بارداری‌های بعدی پیشنهاد می‌شود. |
| مادران با عفونت‌های خاص | زنانی که در دوران بارداری به عفونت‌هایی از جمله سرخجه یا سیتومگالوویروس مبتلا شده اند، باید اکو قلب جنین را انجام دهند تا از سلامت قلب جنین مطمئن شوند. |
آیا تست نوار قلب برای جنین خطرناک است؟
هیچ خطری برای تستنوار قلب وجود ندارد؛ هم برای شما و هم برای جنین کاملا بی خطر است. در نتیجه با خیال آسوده و بدون استرس برای این آزمایش آماده شوید. امیدواریم که شما و فرزندتان همواره در صحت و سلامت باشید.
سخن پایانی
تست نوار قلب جنین با استفاده از امواج صوتی اولتراسوند، اطلاعاتی را دررابطه با سلامت قلب جنین ارائه می‌دهد. تست نوار قلب جنین، هیچ استرسی را برای جنین سما به همراه ندارد، ولی می‌تواند برای مادر اندکی استرس داشته باشد. در حالتی که مادر در بارداری‌های پیشین خود، سابقه بروز عوارض را داشته باشد، حتما باید این تست را انجام دهد. انجام این تست، این اطمنیان را به شما می دهد که نوزادتان در سلامت کامل به سر می برد.به طور معمول، پزشک متخصص زنان و زایمان بنا به دلایلی که در این مقاله از سایت پاب سنتر بررسی کردیم، نوار قلب و یا اکوی قلب جنین را به مادران پیشنهاد می‌کند. چنانچه در این زمینه سوالی دارید می‌توانید با کارشناسان مجرب مجموعه ما از طریق شماره‌های درج شده در سایت ارتباط برقرار کنید.
برای خرید انواع کاغذ سونوگرافی و کاغذ نوارقلب می توانید از سایت پاب سنتر اقدام نمایید .